Gastroskopi nedir ve endoskopi yaptırmanın püf noktaları nelerdir?
Gastroskopi yemek borusu (özofagus), mide ve oniki parmak bağırsağının (duodenum) endoskop yardımı ile incelenmesidir. Endoskop ucunda kamera olan ve oldukça ince kalibreli bir cihazdır. Doktor elinde tuttuğu parça sayesinde kamerayı sağa-sola ve yukarı-aşağı hareket ettirebilir. Hatta bu cihazlar 180 derece geri dönülerek ayrıntılı bir incelemenin yapılmasına izin verir. Cihazın markası ve modeline bağlı olarak görüntü çözünürlükleri değişir. Cihazın içerisindeki kanaldan ilerletilen çok değişik kateterler sayesinde biyopsi alınması, polip çıkarılması, kanayan varislerin bağlanması, kanayan ülserlerin durdurulması, darlıkların genişletilmesi ve daha bir çok işlem yapılabilir.
Elbette endoskopun gelişmişliğinin yanısıra, işlemin başarısı hekime çok bağımlıdır. Her şeyden önce uygulamaya yeterli zaman ayrılmalı, tüm üst sindirim kanalı ayrıntılı olarak incelenmelidir. Endoskopistin deneyimi bir diğer önemli faktördür. Bugün özellikle en korkulan hastalık olan kanserin tek bir hücreden başladığını çok iyi biliyoruz. Kanserde tam bir iyileşme yakalanabilmesi ya da hastada daha uzun yaşam elde edebilmek için, erken tanının ne kadar önemli olduğu bilimsel bir gerçektir. O halde en iyi sonucu yakalamak için hem kaliteli bir cihazın olması hem de deneyimli bir endoskopistin olmasına ihtiyaç olduğu aşikardır.
Günümüzde gelişmiş endoskopların kamera sistemlerindeki büyütme özellikleri sayesinde küçük lezyonları büyüterek görünür hale getirmek mümkündür. Ayrıca bu endoskoplar farlı dalga boylarında ışıklar verebilme özelliklerine sahiptir. Bu sayede homojen bir yapıda farkı olan prekanseröz yapıları ya da erken kanserleri farkedebilmek mümkün hale gelmektedir.
Erken mide kanseri tanısında kullanılan diğer bir yöntem ise sindirim kanalı muozasının boyanması yöntemidir. Bu teknik özellikle Japonya’da sık kullanılmaktadır. Japonların tütsülenmiş balığı çok tüketmeleri ve diğer beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak Japon halkı arasında mide kanseri çok sık görülmektedir. Bu nedenle bu ülkede erken yaşlardan (25) başlayarak tarama endoskopileri yapılmaktadır. Tarama endoskopileri sırasında erken mide kanseri ya da kanser öncesi lezyonları görünür hale getirmek için bazı boyalar kullanılmaktadır.
Ben çok önemli bir kanser araştırma merkezi olan “National Cancer Center” da çalıştım. Özofagus ve mide kanserlerini erken evrede yakalamak için ne denli titiz boyamalar yaptıklarını, en gelişmiş endoskopi cihazları ile dahi görülemeyen küçük lezyonların kullanılan bu özel boyamalarla nasıl görünür hale getirildiklerine bizzat şahit oldum. Aslında yemek borusu ve mide kanserlerinin belki de en can alıcı noktası hastalığın çok erken evrede yakalanmasıdır. Sadece ülkemizde değil, tüm batılı ülkelerde mide kanserlerinin %75-90 nı ileri evrelerde yakalanırken (bu oran ülkemizde %90), Japonya’da bu oran tam tersinedir. Yani mide kanseri olgularının %95 e erken evrede teşhis konulmaktadır. Erken evre mide kanserinin anlamı, sadece midenin içini döşeyen mukozada sınırlı tümör demektir.
Erken dönemde teşhis konulan mide kanserlerinin çok büyük bir kısmında (%98), klasik ameliyatla tedaviye gerek kalmamakta, endoskopik yöntemlerle hastanın tedavisi yapılabilmektedir. Ülkemizde mide kanserleri geç dönemde yakalandığı için ameliyat edilen hastaların prognozu (beklenen yaşam) oldukça kötüdür (5 yıllık yaşam beklendisi kabaca %25 civarında). Japonya’da erken yakalanan yemek borusu ve mide kanserleri endoskopik yolla tedavi edilmekte ve tama yakın şifa elde edilmektedir (endoskopik tedavi sonrası elde edilen 10 yıllık yaşam oranı %90).
Prof. Dr. Yavuz Selim Sarı iletişim
0532 417 5546
Sorularınız